Mehmet BAYRAK BIyografisi

MEHMET BAYRAK
(Araştırmacı-Yazar)

1949 yılında Orta Anadoluda Binboğa Dağlarının eteklerindeki Kayseriye bağlı Sarıza kazasını n Dallıkavak köyünde dünyaya geldi. Türkçe ile ilkokula başladığı yıl olan 1953 de tanıştı. 1970 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Bölümünü bitirdi.

İlk çalışmaları Türkoloji alanında oldu. 1971 yılından itibaren çeşitli gazete ve dergilerde yeni ve çağdaş Türk edebiyatına ilişkin yazıları yayımlandı. İlk kitabı Tevfik Fikret ve Devrim 1973 yılında yayınlandı. Daha sonra köy edebiyatı üzerinde yoğunlaşan Köy Estitülü Yazarlar ve Ozanlar adlı antoloji çalısması dönemin öğretmen örgütü TÖB-DER tarafında 1978 yılında yayınlandı. 1978 sonraki çalışmaları daha çok folklor ve tarih ağırlıklı oldu.

Halk Hareketleri ve Çağdaş Destanlar(araştırma/1984)
Eşkiyalık ve Eşkiya Türküleri(inceleme-antoloji/1985)
Pir Sultan Abdal(inceleme-araştırma/1986)
Halk Gülmecesi(inceleme-örnekleme/1987)
Öyküleriyle Halk Anlatı Türküleri(inceleme-antoloji/1996) toplatıldı

Bu çalışmalarının yanı sıra 1976 yılında başlıyarak çeşitli yayın organlarında kendi adıyla ve takma adlarla Kürdoloji alanında yazılar yazdı. 1988-1989 yılarında Ankarada Kürt kimlikli Özgür Gelecek dergisini çıkardı. 30 davaya konu olan dergi dolayısıyla defalarca gözaltına alındı ve iki kez tutuklandı. Özgür Gelecek dergisi;1980 cuntası sonrası Türkiyede çıkan ilk Kürt kimlikli dergilerden biriydi.

Mehmet Bayrak derginin kapatılmasından sonra gerekli hazırlıkları yapıp 1991 yılından itibaren Öz-ge yayınları adıyla Kurdolojı alanında kitap yayınına başladı. Dört yıl içinde bu alanda 20 kitap yayınladı. Bunları birçoğu hakkında dava açıldı ve Terörle Mucadele kanununun 8 maddesi gerekçe gösterilerek ceza verildi. Kurdoloji alanında çıkan ve tümü toplatılan eserleri şunlardır.

Kürt Halk Türküleri(Kılam u Stranen Kurdi 1991) toplatıldı ve ceza aldı
Kürtler ve Ulusal Demokratik Mücadeleleri 1993 toplatıldı ve ceza aldı
Kürdoloji belgeleri 1994 toplatıldı ceza aldı
Sadeleştirerek, notlıyarak ve resimliyerek yayına hazırladığı şu eserleri de toplatıldı ve cezalandırıldıç
Vet. Dr. M. Nuri Dersimi;Dersim ve Kürt Milli Mücadelesine Dair Hatıratım 1992
Kadri Cemil Paşa;Doza Kurdistan/Kurdistan Davası 1992
Cemşid Mar;Çağdaş Kürt Destanaları/Koçgiri, Ağrı, Dersim, Newroz 1993
Son yıllarda Kürt batıniliği, Kürt heterdoksisi ve Kürtlerde gizli dinler konuları üzerinde yoğunlaşan Bayrak, ın bu alandaki çalışmaları Alevilik ve Kürtler adıyla yayınlandı 1997.
Dünü bugüne bağlıyan bir kitab.
Öyküleriyle halk anlatı Türküleri

Yazar Mehmet Bayrak. ın 1996 yılında yayınlanan bu kitabı kapsamlı bir araştırmanın ürünü olup 680 sayfadan oluşuyor. Kitapta halk anlatı türkğlerine, halk önderleri üzerine söylenmiş türkülere, halk isyanlarını anlatan türkülere, işçi şarkılarına, destanlara çağdaş halk romancılarına ve şairlerine geniş yer verilmiş. Halk şirlerinin, türkülrinin, destanlarının

Ve ağıtlarının toplumsal etkileri irdelenmiş, türkülrin, öyküleri ve türkülerin çıkış yöreleri özenle derlenmiş. Söz konusu edinilen eserlerin içeriği sanatsal dokusu geçmişteki ve günümüzdeki sanatsal yöresel, toplumsal ilerlemeye katkıları Türkü, şiir, ağıt ve destanlarla verilmiştir.

Bu kitapta halk türküleri ile konuşuyor, yaşıyor direniyor. Halkın kendi önderlerine sosyal direnişcilerine, eşkiyalarına bakışı sergileniyor. Halkın bilincinden yer eden devrimcilerin, direnişcilerin nasıl kahramanlaştırıldığı, türküleştirilip ve ölümsizleştirildiği çarpıcı bir biçimde gün ışığına çıkartılıyor.

Osmanlıda günümüze yaşamış sosyal direnişçiler ve halk önderleri üzerine söylemiş türküler tarihsel bir bütünlük içinde kitapta bir araya getirilmiş. Sosyal ayaklanmalrın halka ve halk sanatçılarına etkileri ustalıkla işlenmiştir. Okuyucu halk türkülerinin halkın yaşadığı zülmün şahidi olduklarını, halkın başında geçenleri türküleriyle tarihe yazdığını bütün yalnızlığı ile görebilmektedir.

Resmi Tarihin olguları, toplumsal olayları çarpıtmasa, halk kültürünü dejenere etmesine ve halkın kültür değerlerini bir araya getirerek cevap oluşturmaya önemli bir katkıdır kitap.

Mehmet Bayrak kitabında eşkiya türkülerinede yer verek halkçı isyankarlığın eşkiyalığa bürünerek devam ettiğini, eşkiyaların sosyal direnmenin bir sonucu olduğunu vurguluyor. Eşkiyaların grupsal ve bireysel ve kişisel tepkilerinin ürünü olduklarını, eylemlerinin özgürlük ve eşitlik amaçlı intikam eylemleri olduğunu eşkiyalar hakkında söylenen övgü dolu türkülerle örneklendiriyor.

Kitabın önemli bir bölümünde yazar, Tekke şiirlerinin toplumsal dönüşümünde oynadığı rölü sergilerken halk şiirinin egemen düzene, özgürlükleri kısıtlayıcı yapısına, resmi dini anlayışa tepkiyi ve eleştiriyi içerdiğini bununda değişime ve dönüşüme önemli katkıların olduğunu söylüyor. Kitapta Anadolunun hemen her köşesinde halk türkülerini bulmak mümkündür. Buda Anadoluda ne kadar geniş bir çoğrafyada halk direnişcilerinin yüzyıllardan beri gündemde olduklarını göstermektedir.

Mehmet Bayrak Cumhurriyetin ilk yıllarında halk sanatçılarının siyasi ortamın toz duman havasında siyasi ortamı doğru değerlendirmediklerini bu nedenle cumhurriyete övgü siirlerinin yazıldığını kanıtları ile ortaya koyuyor. Bu sürecin Kürt isyanlarının kanla bastırılmasından sonra değiştiğini, bundan böyle halk şairlerinin Cumhuriyet politikalarını Eleştiren eserleri ortaya koyduklarını yazıyor. 60 yıllarda özellikle Türkiye İşçi Partisinin etkisi ile halkçı aydınların halk düşmanlığına karşı aktif tavır takındıklarını bu siyasal ve sosyal tepkinin sanatçılarınöşairlerin diline yansıdığını şairlerin daha çağdaş daha siyasi söylemlerle öne çıktıklarını belirtiyor, özgürlük ve sosyal eşitlik söyleminin öne çıktığını, dinsel dilin yerine siyasal eleştiri diline bıraktığı notunu düşüyor.

L yıllardan bu yana ise şairlerin dini ve idolojik gericiliği eleştirerek demokratikgeleneklerin oluşumuna önemli katkılarda bulunduklarını işçi hareketi ile bu durumunaşama kazandığını söylüyor.

Kitabın bence en önemli yanı halk şiirinde geçmişle geleçek arasındaki bağı örneklerle sergilemesidir. Halk şiirinin akan durdurulmaz bir tarih ırmağı olduğunu, bugünkü değişimci dönüşümcü akımın geçmişteki direnişten nasıl güç aldığını dile getirmesidir.

Her dönem halk şiirinin ve türküsünün bu ırmakta birleştiği Mehmet Bayrak, ın kitabında gözle görülür bir somutlukla gösterilmektedir. Pir Sultandan, Dadaloğlundan, Nazım Hikmetten günümüz şairlerine kadar bütün halk sanatçıları arasında bir gönül bağı olduğu, halkın özlemlerinin, umutlarının, acılarının ve dileklerinin bu sanatçılar tarafında dile getirildiği görülmektedir.

Eşkiyalığı toplumun başbelası işliyen romancılar olduğunu söyliyen Mehmet Bayrak bunun yanısıra eşkiyalığı sosyal gerçekliğine yakın işliyen Yaşar Kemal gibi romancıları örnek gösteriyor. Yaşar Kemal eşkiyalığı halk direnişçiliğinin bir parcası olarak İnce Memet romanında işlediğini belirtiyor. Yazar Köroğlunu örnek göstererek bu bakış açısının gerçeğe daha uygun olduğunu ifade ediyor.

Bayrak bu kitabında her dönem halkın kavgasına umut ve cesaret aşılıyan halk sanatçılarının çıktığını, bu sanatçıların açık siyasi mesajlar vermekten kaçınmadıklarını, ağır bedeller karşılığında bunları yaptıklarını ifade ediyor. Bu konuda Pir Sultanı, nazım Hikmeti ve bir çok çağdaş ozanı kitabında onurlandırıyor. Dini bir görüntüyle gündeme gelen bir halk isyanının siyasal düzenin değişimini hedeflediğini Osmanlı yönetimi altında Anadoludaki bir çok mezhepsel ayaklanmanın özünde yoksul çiftçi köylü ayaklanmaları olduğunu bu ayaklanmaların amacının yeni toplumsal bir düzen olduğunu bunun dönemin halk türkülerinde yansımasını türkülerle kanıtlıyor.

Bu kitap halk türkülerini tarihsel bir bütünlük içinde okuyup değerlendirmek istiyenler için önemli bir kaynaktır. Halk aydınlarının sanatçılarının halk türküleri, direnişleri, özlemleri ile tanımasına yardımcı olacak bir eserdir. Bu kitabı okuyan okuyucu Anadolu insanının umudunu, acısını, sevdasını nasıl bir doğallıkla ve içtenlikle türküleştirdiği görmektedir.

Bu kitap hem insanı çok duygulandırmakta hemde çok düşündürmekte. Mehmet Bayrak türküsüyle gülen türküsüyle ağlıyan Anadolu halklarının türkülerini hikayeleri ile bu kitapta toplamakla bu alanda değerli bir çalışma ortaya koymuştur. Bu göz nuru el emeği kitabı umarım okumayan okuyucularımız bulur okur.